Cây Bòng bong và các bài thuốc chữa sỏi thận tiết niệu hiệu quả
Bài thuốc hay từ cây bòng bong
Cây Bòng bong, còn được biết đến với các tên gọi khác như dây Thòng bong, Thạch Vĩ, Dương Vong, là một loại cây quen thuộc trong việc trồng làm cây cảnh trong nhà. Tuy nhiên, ít ai biết rằng cây này cũng là một loại dược liệu quý có nhiều công dụng trong việc chữa bệnh liên quan đến thận và tiết niệu, bao gồm sỏi thận, sỏi bàng quang, sỏi mật, sỏi niệu đạo và nhiều bệnh khác. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm, công dụng và cách sử dụng của cây dược liệu này.
Giới thiệu về cây bòng bong
#1. Tên gọi và danh pháp cây bòng bong
- Tên gọi khác: Thòng bong, Hải kim sa, Thạch vĩ dây, Dương vong.
- Tên khoa học: Lygodium japonicum.
- Họ: Thòng bong (Schizaeaceae).
#2. Đặc điểm cây bòng bong trong tự nhiên
Cây Bòng bong là một loại cây leo mọc hoang trong các bụi rậm, bờ rào và có các đặc điểm sau đây:
Cây Bòng bong có thân dạng leo, thân rễ mọc bò và màu xanh quanh năm. Cuống chính của cây có đường kính khoảng 2,4mm. Lá của cây rất dài, khoảng 16-30cm, chia thành các nhánh giống như lông chim. Lá mọc thành từng đốm trên cuống chính của cây. Lá có hình dạng tam giác, lõm lõm, có lông và chia thành nhiều lá nhỏ hơn. Ở mép lá nhỏ, cây mang nhiều túi bào tử, được gọi là ổ túi bào tử, có màu vàng nhạt hoặc nâu vàng, nhẵn mịn, giống như cát biển.
#3. Phân bố, thu hái, chế biến, bảo quản cây bòng bong
Cây Bòng bong mọc hoang và thường leo bám vào các cây lớn, hàng rào, bụi cây và ven rừng ở nhiều địa phương tại Việt Nam. Cây thích ẩm và thường xuất hiện ở khu vực đất ẩm, dưới tán cây lớn, nơi có ít ánh sáng mặt trời chiếu vào.
Để sử dụng làm thuốc, người ta thường thu hái toàn bộ cây Bòng bong bao gồm rễ, phần dây leo và lá.
Cây có thể thu hái quanh năm và quá trình chế biến rất đơn giản:
- Sau khi thu hái, cây thuốc được rửa sạch để loại bỏ bụi đất.
- Có thể sử dụng cây thuốc tươi hoặc phơi khô hoàn toàn và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.
#4. Những bộ phận có thể sử dụng trên cây bòng bong
Cả dây và lá được sử dụng. Bào tử khô của cây Bòng bong được gọi là hải kim sa.
Thành phần hóa học cây bòng bong
Cây Bòng bong chứa flavonoid và một số axit hữu cơ.
Tác dụng dược lý của cây bòng bong
#1. Cây bòng bòng trong y học cổ truyền
Theo các ghi chép của y học cổ truyền, cây Bòng bong có vị ngọt, tính hàn, và thuộc vào hai kinh là bàng quang và tiểu trường.
Tác dụng: Lợi thấp, giải độc, thanh nhiệt, thông lâm, tả thấp nhiệt ở tiểu đường, bàng quang.
Chủ trị: Sỏi đường tiểu, sỏi mật, thủy thũng, viêm thận, mụn nhọt sang lở, bỏng da.
Vì vậy, trong y học cổ truyền, cây thuốc này được sử dụng để điều trị các bệnh như:
- Chữa viêm thận, phù thũng, phù nề.
- Chữa sỏi thận, sỏi bàng quang, sỏi mật, sỏi niệu đạo.
- Chữa các chứng tả thấp nhiệt gây viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu.
- Chữa các chứng tiểu rắt, tiểu buốt, bí tiểu, tiểu tiện ra mủ, tiểu tiện ra dưỡng chất.
- Điều trị bệnh viêm gan.
- Dùng cho người bị mụn nhọt trên da, bị bỏng da hoặc chảy máu do tai nạn.
#2. Cây bòng bong theo y học hiện đại
Hiện tại, hải kim sa chủ yếu được sử dụng trong phạm vi nhân dân nên các nghiên cứu còn hạn chế.
MUA DÂY BÒNG BONG KHÔ CHẤT LƯỢNG
Các bài thuốc từ cây bòng bong và liều dùng
Hải kim sa thường được sử dụng dưới dạng nước sắc với liều lượng 12-24g/ngày. Ngoài ra, cũng có thể dùng lá Bòng bong tươi giã nát và đắp lên vùng da cần điều trị. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây Bòng bong:
Chữa ăn uống khó tiểu, bụng trướng đầy (tỳ thấp trướng mãn)
- Hải kim sa (bòng bong) 30g, Bạch truật 8g, Cam thảo 2g. Sắc lấy nước và uống mỗi ngày một thang. (Theo Tuyền Châu bản thảo)
Bài thuốc chữa vết thương phần mềm
- Bước 1: Lá trầu không tươi 40g, Phèn phi 20g. Dùng 2 lít nước để nấu lá trầu không, sau đó để nguội và lấy nước trong. Cho Phèn phi vào nước và đánh cho tan, sau đó lọc để rửa vết thương.
- Bước 2: Sau khi rửa vết thương, đắp băng bằng lá mỏ quạ tươi. Nếu vết thương xuyên thủng, đắp cả hai bên và thay băng một lần sau 3-5 ngày. Nếu vết thương tiến triển tốt nhưng lâu đầy thịt, thay bằng thuốc gồm lá Mỏ quạ tươi và lá Thòng bong bằng nhau. Giã nát và đắp lên vết thương, thay băng một lần sau 2-3 ngày. (Theo tạp chí Đông y 4/1966)
Chữa viêm gan
- Hải kim sa 15g, Nhân trần 30g, Xa tiền thảo 20g. Sắc nước và uống mỗi ngày một thang. (Theo Giang Tây thảo dược)
Toàn thân phù thũng, bụng trướng như cái trống, nằm không thở được
- Hải kim sa 15g, hạt Bìm bìm (khiên ngưu tử) 30g (một nửa sống, một nửa chín), Cam toại 15g. Tất cả được nghiền thành bột mịn, trộn đều. Mỗi lần dùng 8g bột thuốc sắc với một bát nước và uống trước bữa ăn hàng ngày. (Theo Y học phát minh)
Đi lị ra máu
- Dùng cả dây và lá thòng bong 60-90g, sắc kỹ với nước, chia thành 2-3 lần uống trong ngày. (Theo Phúc Kiến dân gian thảo dược)
Chữa ỉa chảy (phúc tả)
- Dùng cả cây thòng bong, sắc nước và uống. (Theo Mân Nam dân gian thảo dược)
Chữa đái ra dưỡng chấp (cao lâm)
- Dùng Hải kim sa 40g, Hoạt thạch 40g, Cam thảo 10g. Tất cả đều được tán nhỏ, trộn đều. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 8g. Dùng nước sắc với khoảng 20g Mạch môn (củ tóc tiên) hoặc 10g Cỏ bấc đèn (đăng tâm thảo) để chiêu thuốc. (Theo Thế y đắc hiệu phương)
Chữa di tinh, mộng tinh (mộng di)
- Dùng dây thòng bong đốt thành tro, nghiền mịn, mỗi lần dùng 4-6g hoà với nước sôi và uống. (Theo Phúc Kiến dân gian thảo dược)
Chữa tiểu tiện xuất huyết
- Hải kim sa được tán thành bột mịn, ngày uống 3 lần, mỗi lần 8g, hoà với nước đường để uống. (Theo Phổ tế phương)
Chữa tiểu tiện lẫn sỏi sạn (thạch lâm)
- Dùng Hải kim sa 30g, Hoạt thạch 30g, Bạch mao căn (rễ cỏ tranh) 30g, Kim tiền thảo 60g, Xa tiền thảo (cỏ mã đề) 12g. Sắc kỹ với nước, chia thành 3 phần uống trong ngày. (Theo Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách)
Chữa viêm tuyến vú
- Hải kim sa 25-30g, sắc kỹ với nửa phần nước và nửa phần rượu, chia thành 3 phần uống trong ngày. (Theo Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách)
Trà lợi tiểu – Dùng trong các trường hợp tiểu tiện khó khăn
- Hải kim sa 60-90g, sắc với nước, thêm một ít đường và uống như trà trong ngày. (Theo Phúc Kiến dân gian trung thảo dược)
Chữa bỏng lửa
- Hải kim sa được thiêu thành tro, nghiền thành bột mịn, sau đó trộn với dầu vừng và bôi lên vết bỏng. (Theo Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách)
Phụ nữ ra nhiều bạch đới (huyết trắng)
- Dùng cả dây thòng bong 1 lạng, cắt thành những đoạn nhỏ, nấu kỹ với thịt lợn nạc thành món hầm, sau đó bỏ bã thuốc, ăn thịt và uống nước canh. (Theo Giang Tây dân gian thảo dược nghiệm phương)
Ong vàng đốt bị thương
- Dùng lá thòng bong tươi giã nát, đắp lên vết thương. (Theo Quảng Tây Trung thảo dược)
Chữa mụn rộp loang vòng
- Dùng cả dây và lá thòng bong tươi giã nát, đắp lên nơi bị bệnh hai lần mỗi ngày. (Theo Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách)
Những Lưu ý khi sử dụng thảo dược bòng bong
- Khi sử dụng cây thảo dược tươi, nên rửa kỹ để loại bỏ bụi đất, chất bẩn và hóa chất có thể có.
- Khi đắp thuốc từ lá cây, cần làm sạch vùng da trước khi băng bó để tránh nhiễm trùng.
- Dược liệu khô nên chọn mua chất lượng cao, sấy khô hoàn toàn, màu vàng nâu đều, không bị sâu bệnh, mốc hoặc nhiễm bụi đất.
Nhớ rằng thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và hiệu quả của cây Bòng bong trong điều trị bệnh chưa được nghiên cứu y học công bố chính thức. Đề nghị bạn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
